Làm người, làm nghề

doduc
Một người ra đi luôn để lại một khoảng trống sau đó: trong gia đình, trong bạn bè và xã hội, nếu là nhà hoạt động xã hội thì khoảng trống vắng đó càng lớn. Cũng phải thời gian vài năm, nỗi trống trải ấy mới được lấp đầy. Giaó sư Hà Văn Cầu, người nghiên cứu chèo số một Việt nam, một nhà văn hóa lớn vừa ra đi, cũng như vậy.
Nhưng từ khi nghệ thuật chèo phôi pha vắng bóng trên sàn diễn thì những diễn viên, vở chèo hay nhà nghiên cứu chèo cũng ít được xã hội quan tâm. Không phải vì xã hội ăn ở bạc, vô tâm hay nhạt nhẽo. Mà là vì cuộc sống đời người có hạn, thú vui hưởng thụ cái này thì phải bỏ cái kia, nghệ thuật cũng là một món ăn mà., nên khi truyền hình và các thể loại âm nhạc thế giới tràn vào thì một số môn nghệ thuật quá quen thuộc dần mất khách , và nghệ thuật hiện đại dần soán chỗ lấp vào..
Cho nên lớp người vào lứa tuổi thất thập như chúng tôi biết rất rõ chèo và giáo sư Cầu vì là thế hệ đeo đẳng với sân khấu chèo tuồng kịch nói, phim ảnh gần như suốt cuộc đời ! Giaó sư Cầu là một trong số những người gìn giữ văn hóa nội đồng một cách tự nhiên , và làm giàu vốn di sản của cha ông để lại, mà lớp sau này sinh ra từ kết thúc chiến tranh với Mĩ, hầu như ít biết đến.
Giaó sư ra đi là sự mất mát lớn mà người lớp tuổi lớp chúng tôi thấu hiểu, còn phần lớn thế hệ 7x trở đi thì không mấy ai còn biết đến ông cũng như nghê thuật chèo…Nhưng ông cũng để lại một di sản lớn kiến thức trên sách
Nghe đạo diễn Quốc Trọng hồi ức về Giaó sư Hà Văn Cầu nhà nghiên cứu chèo , rằng trong trò chuyện ông bảo làm người dễ hơn làm nghề. Với góc nhìn của ông, thì người được sinh ra thì đã thế rồi, đã là người, khôn dại khá giỏi gì thì vẫn là người có thể sống như thế trọn đời. Còn để sống đẻ tồn tại thì cần có một nghề. Làm nghề là lo cả sự sống đến cái chết của đời người nữa.
Vâng ông có cái lý của ông. Cái gọi là làm người ở ông, đơn giản là một kiếp sống trọn vẹn, không đòi hỏi sự toàn bích như khái niệm làm người thời nay. Thời nay, khái niệm làm người lắm thứ lắm, nó bao gồm rất nhiều mặt, từ đạo đức xã hội đến nghề nghiệp văn hóa tri thức, rắc rối trăm thứ bà rằn mà có khi chả thấy người đâu nữa!
Còn với nghề ư, và giỏi nghề nữa,bền bỉ với nó ấy mới khó. Khi anh làm nghề giỏi mới thấy những cái dễ cái khó ở đời, mới thấy cái nhân cái đức ở đời, mới biết quý lao động và sự sáng tạo. Thật ra những điều giáo sư nói, nghĩ rộng ra mới thấy sâu sắc, chỉ có giỏi làm nghề mới có thể làm người. Con người sống phải có một nghề. Nghê trước hết nuôi mình, và sau đó là đóng góp cho xã hôi, đấy mới là sống, đấy mới là người. Giaó sư thật sâu sắc lắm thay.
Lâu nay chúng ta coi trọng vai trò làm người, và trong vai trò làm người lại đề cao đạo đức sống, lý tưởng sống, tưởng sâu sắc lắm mà hóa ra cũng phiến diện thôi. Bản thân không nghề thì sao sống trọn vẹn một đời người, ai nuôi?!
Tôi đọc đâu đó trên mạng, một bạn viết :” “Nếu anh không thực hiện giấc mơ của mình thì người khác sẽ thuê anh thực hiện giấc mơ của họ” thì càng thấm sâu lời cụ Hà Văn Cầu, làm nghề mới khó. Làm nghề là làm cho mình, còn có nghề mà đi làm thuê thì chỉ là hạng hai. Phải làm để thực hiện ước mơ của mình. Cảm ơn Quốc Trọng có tấm thịnh tình với cụ Hà Văn Cầu.
Tiễn cụ bằng mấy lời bàn về thuật ngữ làm người làm nghề của cụ mà đạo diễn điiện ảnh Quốc Trọng đã nói trên bài viết của mình.. 31/3/2016