Doduc
Từ lâu, trong dân gian đã tồn tại câu ngạn ngữ “Trả lễ bà chúa Mường”. Tôi đã nghe câu đó từ khi còn rất bé và từng hỏi mẹ, thế nghĩa là gì? Bà bảo đó là người ta chỉ loại người cốt được việc mình, còn việc làm trả thì sơ sài đại khái cho xong viêc, giống như khi lễ bái Bà chúa Mường người ta xin rất nhiều thứ, còn khi xong việc trả lễ thì lèng tèng vài thứ đồ mã vớ vẩn… Có lẽ họ nghĩ bà Chúa là người thật thà dễ tính có thể qua mặt được
Câu ngạn ngữ nhắc nhở người đời ấy, không ngờ bây giờ lại thành chuyện tràn lan trong xã hội, mọi cấp mọi ngành.
Ví dụ chiến dịch làm sạch phố phuờng người ta hô hào ra quân rầm rĩ, các đội quân phường xã đem xô nước xi măng quẹt ngang quẹt dọc lên những quảng cáo số điện thoại khoan bê tông, hút bể phốt, luyện thi, dạy thêm, làm gia sư… thành một đám nhom nhem bẩn hơn và rồi để nguyên thế, coi như xong việc. Gía cứ như cũ nhìn các con số nhảy nhót cũng không bẩn hơn thế. Đầu tư tiền triệu và bao nhiêu nhân công trong bao nhiêu ngày để làm một việc bất lực, chẳng sạch đẹp được như ké hoạch, hỏi có đúng là việc trả lễ bà chúa Mường không?
Con đường Lạc Long Quân đắt vào loại nhất nhì Hà Nội nhưng thềm đường thì chỗ lõm chỗ lồi, gạch lát chẳng ra hàng lối, vừa làm xong trông đã nhom nhem chỗ sụt chỗ lở cũ kĩ như sắp đến lúc làm lại. Lao động họ mướn từ đâu đó rõ ràng chẳng có tay nghề, nhà thầu chỉ cốt thuê rẻ để ních đầy hầu bao tiền cho mình. Cũng như thế, ngành văn hóa tốn không ít văn bản và không ít lần tìm cách giải quyết việc rao bán báo loa điện rùng rợn chuyện chém giết, hiếp dâm, cướp bóc bịa tạc đẻ thu hút người mua… Rồi cuối cùng đâu lại hoàn đó, tiếng loa bẩn lại vẫn đầy đường. Sau một cuộc ra quân tiêu tiền xong việc, hiệu quả thế nào chẳng bao giờ thấy nói đến.
Còn những chuyện bánh dày mút xốp to nhất, bánh chưng dâng lễ tổ to nhất, li cà phê to nhất, cái chảo thắng cố lớn nhất… là những chuyện ôi thiu đầy chất “trả lễ bà chúa Mường” đã diến ra rồi, và còn đang diễn ra, rồi chắc sẽ còn chuyện kiểu ấy sắp tiếp tục diễn ra. Có lẽ đất nước ta chưa bao giờ rơi vào cảnh ăn thật làm dối chộn rộn như lúc này. Nhìn hàng lối một số thềm đường trong thủ đô đang làm vội vàng cho kịp đại lễ nghìn năm Thăng Long đã thấy đầy chất trả lễ bà chúa Mường. Việc rãi ra nhiều không kiểm soát được, người vẽ kế hoạch chỉ nghĩ đến chuyện xà xẻo thì làm sao có kết quả tốt.
Cách trả lễ bà chúa Mường thời kinh tế thị trường man rợ này đang ngày càng phát đạt.
8/5/2010