Ấp
Doduc
Cấu trúc đơn vị hành chính nhỏ nhất là xóm. Xóm chỉ vài chục nóc nhà. Ấp là nhóm cư dân khai khẩn đất đai nhóm lại với nhau ở ngoài làng hoặc ngoài soi bãi, trong đó có cả con cái trong làng do chỗ ở chật chội cũng nhoai ra đó. Ở Hà Nội, dân ngoài đê trước đây cũng bị là dân bãi ấp. Ấp là mới mẻ, là đang trên đường hình thành ổn định. Nên chỉ cách nhau một con đê, mà người ta thường đùa nhau rằng so văn hóa ngoài đê với văn hóa trong đê có họa phấn bì với vôi.
Một ông lão nhà quê ra chơi với con cháu ở Hà Nội về phát hiện rằng thủ đô bây giờ cũng nhiều ấp mới quá. Nghe không hiểu, thì đuợc ông giải thích đó là những khu chung cư cao cấp đó thôi. Đó chẳng phải ấp thì là gì. Cũng dân tứ chiếng hợp thành, nhưng không thể bằng cái ấp ngày xưa…
Thôn ấp ngày xưa, dăm chục nóc nhà thôi nhưng liên kết với nhau lâu rầy thành xóm thành làng. Nơi ấy đầu làng có người hắt hơi thì cuối làng cũng có người xổ mũi. Một nhà có khách thì trẻ mỏ xung quanh cũng có cái kẹo. Cuộc sống thôn ấp tạo nên tình làng nghĩa xóm đùm bọc lấy nhau.
Nhưng ấp của thế kỉ mười chín hai mươi dù là đang hình thành cũng không bao giờ có cái ấp đắt đỏ lạ lùng như bây giờ. Ấp bây giờ mỗi căn hộ dăm bảy tỉ đồng, là ước mơ của cánh dân nhà giàu chứ không phải của dân tứ chiếng ngày xưa, dù cũng chỉ là dân tứ chiếng cao cấp.
Căn nhà trong ấp nơi đô thị thế kỉ 21 giá trị tiền thì lớn, nhưng giá trị thôn ấp thì không còn như xưa. Loại ấp mới này tuy đông nhưng hoang vắng tình người. Người trong ấp hầu như không quen biết nhau, không có mối quan hệ. Đi làm về sập cửa vào, mỗi nhà là một giang sơn riêng ấm lạnh chỉ trong nhà biết. Ấp thời nay giàu có về tiền nhưng lại nghèo nàn tình người nếu như không nói quá đi là không có.
Cùng là ấp cả nhưng chất lượng mỗi thời mỗi khác. Khi đồng tiền giữ vai trò chính trong cuộc sống thì tình người thu về dưới từng căn hộ. Nhà này có hắt hơi, hàng xóm kề bên cũng không cần biết. Người thì bảo bây giờ dân ấp mới có cái riêng tư, kẻ thì bảo sống thế có khác gì cô hồn. Chuyện này cãi vã sẽ chẳng bao giờ có đoạn kết. Người ta phải thuận theo những gì đang xảy ra thôi.
19/9/2010