Thấy tôi chuẩn bị nhập trường trung học Văn hoá nghệ thuật Việt Bắc trong bộ quần ống sớ, áo cổ lá sen nhuộm nâu, anh rể tôi mang ra miếng vải caki màu gio “cho cậu may lấy chiếc quần Tây mà mặc”. Ngày ấy anh là công nhân Gang thép Thái Nguyên nên có phiếu vải 5 mét, có ô caki để may quần. Chiếc quần Tây đầu tiên tôi có vào năm 1966 khi đi học được may từ miếng vải ấy. Tôi thầm cảm ơn anh đã để ý đến hình thức của thằng em thoát ly, có thêm chiếc quần tây trông cũng đỡ phần nhếch nhác.
Đi học trong chiến tranh, mười bảy đồng năm hào học bổng một tháng thì mười bốn đồng rưỡi nộp vào bếp ăn, còn 3 đồng tiêu vặt. Bây giờ có ai ăn hết 13,5 cân gạo một tháng, nhưng lúc ấy thì đói! Nhà bếp bớt xén, vận chuyển hao hụt, bữa ăn còn lạng rưỡi gạo với dưa cà. Đói đến xót ruột mà chẳng có gì để lót thêm vào. Nên một năm chỉ có tháng hè về nhà là được ấm bụng. Lúc ấy đến trường là cắm đầu vào học. Ba năm trung cấp qua nhanh, sắp thành cán bộ nhà nước mà vẫn cảm thấy chỗ dựa là ở quê.
Ra công tác có đồng lương tháng thì tấm áo manh quần cũng hiện đại dần lên. Gọi là hiện đại cho oai, thực ra chỉ là áo sơmi cổ bẻ, quần tây vải chéo, thêm cái thắt lưng giả da. Rét nhẹ có áo len gai hoặc áo cổ lọ dệt kim đông xuân. Rét đậm thì áo bông lõi chần, vỏ may chéo xanh công nhân, đạm bạc lắm. Một lần trên đường về quê Bắc Ninh, bố ghé vào nơi tôi làm việc. Nhớ chiếc quần tây anh rể cho ngày đi học, tôi đem chiếc áo len cổ lọ, gửi bố cầm về biếu anh để bày tỏ lòng cảm ơn. Tôi chắc anh sẽ bất ngờ và sẽ thích chiếc áo ấy…
***
Những ngày cuối cùng của năm 1974 bố đột ngột lâm bệnh nặng vì chứng xuất huyết não. Ông nằm được một tuần thì mất. Lúc thay quần áo khâm liệm mới thấy cái áo len ông đã giữ để mặc. Tôi bàng hoàng nhận ra bố cũng thiếu thốn như anh rể. Vậy mà mình chẳng bao giờ quan tâm, lại nghĩ bố luôn luôn đủ, bố chẳng cần gì! Nỗi đau lòng đó còn đọng đến hôm nay, khi tôi viết những dòng này. Cuộc đời là thế, đôi khi người ta nhớ rất dai những kỷ niệm nhỏ mà quên đi nhiều cái lớn lao cha mẹ đã dành cho mình trong cả cuộc đời dài đằng đẵng. Chuyện tưởng nhỏ nhưng nó động đến cõi sâu xa trong tâm khảm. Tôi ghi lại ở đây với tấm lòng thành kính để mong một lần được tạ lỗi với bố, dù Người đã khuất núi từ lâu.Tôi mong trên đời không còn ai bị mắc vào lỗi giống tôi để khỏi bị ân hận mỗi khi ký ức vọng về. 15/6/2007