Doduc
Ca dao tục ngữ Việt Nam đã từng được các nhà sưu tầm nghiên cứu dan gian tìm hiểu giới thiệu khá kĩ càng mà rồi trong cuộc sống khi vận dụng vẫn đầy sai lạc, có khi lạc quá nguyên gốc thành vô lí mà người ta cứ nói cứ viết như không.
Ví dụ khi làm xong cái nhà, vào nhà mới người ta dán bùa trấn yểm. Có người làm ăn ẩu tả cái dán phía đông lại dán sang phía Tây, người ta bảo là “ dán bùa lộn kèo”. Bây giờ thành thành ngữ “ dán bùa lồn mèo” dung tục và vô nghĩa mà gần như người ta vẫn xử dụng.
Một câu nữa : “ Có tiền mua tiên cũng được/ Không tiền mua được cũng không” bị biến thành:” Có tiền mua tiên cũng được/ không tiền mua lược cũng không”. Sai lệch ở đây là chữ được và lược. Không tiền thì giá bán có được cũng không mua được. Còn đã không tiền thì còn mua cái gì được nữa, huống hồ nói chuyên mua lược.
Câu “ Trâu dữ mất họ/ Chó dữ mất hàng xóm” bị biến thành “ Dâu dữ mất họ/ chó dữ mất hàng xóm”.
Trâu dữ thì bảo họ( có nghĩa là đứng lại, họ trâu) nó cũng không nghe. Thế là mất họ.. Thì ở đây trâu thành dâu (con dâu), mất họ thành ra mất họ hàng. Toàn bộ câu này bị biến nghĩa khác hoàn toàn. Xưa nào có người dân quê nào ví con dâu với chó bao giờ!
Câu: “vênh váo như khố rợ phải lấm “ bị biến thành “ Vênh váo như bố vợ phải đấm” thì biến nghĩa một cách hoàn toàn.
Ngày xưa người dân quê thường đóng khố bằng vải rợ (vải dệt thô) Khi đi lội ruộng, bùn lấm lem vào. Lúc khô bùn cứng lại vênh bên nọ vẹo bên kia, hở cả chim chuột, trông thành trò cười nên mới có câu đó.
Câu “ Bám anh em xa, mua láng giềng gần” là cách nghĩ và ứng xử mối quan hệ rất nhân văn trong nhà ngoài ngõ bị biến thành “Bán anh em xa? Mua láng giềng gần” Bám biến thành bán, thì quả là sai một li, đi một dặm. chỉ vì nghĩ chữ bán đối với chữ mua!
Câu ca dao: “Chẳng thơm cũng thể hoa nhài? Dẫu không lich cũng vẫn người Tràng An” bị dùng một cách phổ biến hiện nay là “ chẳng thơm cũng thể hoa lài/ dẫu không thanh lịch cũng người tràng an” . Lịch ở đây là lịch lãm , lịch thiệp, hàm ý rông hơn, thanh lịch thì là vẻ bề ngoài chỉ như váng mỡ. Nhầm một tí là tai hại thế
Có lần tôi đi dự một lớp phổ biến về môi trường, báo cáo viên bảo rằng nguyên câu của của môi trường của thế giới là giữ cho môi trường “ xanh và sạch”, thì Việt Nam nhà ta sang kiến nhồi thêm: “xanh- sạch- đep”. Chữ đẹp ở đây thừa, vì tiêu chí về môi trường là màu xanh , và không gian sạch là đầy đủ.
Đúng là ta chẳng giống ai!
Còn có thể tìm ra nhiều ví dụ nữa về việc dễ dãi trong khi dung thành ngữ , tục ngữ trong đời sống. Tuy vậy cũng dễ phát hiên thôi. Khi nghe thấy vô lí hoặc thô thiển thì cần tìm cách tra cứu để nhận diện ra nguyên gốc chứ đừng viết bừa.3/3/2012