dongngan
Chúng ta từ lâu quen với những giá trị nhận được từ trong giáo khoa, quen chấp nhận những giá trị được thừa nhận mẫu mực, tất cả đóng khuôn trong đầu từ thuở học đường. Rồi sau này ra công tác, tinh thần “quán triệt” ý kiến rồi cả “ kiên định” với ý kiến cấp trên cũng lên khuôn trong đầu, Cái đó không sai hoàn toàn, nhưng nếu chấp nhận như một giá trị bất biến không thể thay thế thì tác hại của nó đến sự phát triển sẽ rất nặng nề vì đó chính là cái gốc dẫn đến bảo thủ và trì trệ.
Xin lấy một ví dụ
Những kiến trúc Pháp ở Việt Nam cách đây vài thế kỉ để lại nhiều giá trị đến nay hầu như mọi người vẫn thích, ít người chê bai, ít ý kiến ngược, chỉ có lời khen. Thậm chí những trọc phú có tiền còn yêu cầu thợ xây đưa cái chóp củ hành nhà thờ Hồi giáo lên nóc nhà, hoặc cái chỏm nhà hát lớn của Pháp về nóc nhà mình mà không thấy kệch cỡm thô thiển lại còn tự hào mình là người ăn chơi có gu…
Điều đó dẫn đến một hệ lụy: Cái khác lạ mới nảy sinh không nằm trong dòng chảy quen thuộc sẽ rất nhanh chóng bị loại trừ ra ngoài như là được mặc định. Nên những kiến trúc lạ mắt một chút như Bảo tàng Hà Nội,Trung tâm hội nghị báo chí quốc gia, chưa có gì đáng gọi là mới mà mới chỉ là khác cái quen mắt thôi đã bị nhiều người chê ỏng chê eo ngay từ phút đầu trông thấy mà không cần xem xét. Đó không chỉ là sự hồ đồ mà chính là sự trì trệ của bảo thủ do thói quen cố hữu. Thói quen đó ngăn chặn sự thay đổi, tiến đén cái mới . Thói quaen đó ngăn chặn sự sáng tạo.
Có thể lấy rất nhiều ví dụ về sự chê bai cái mới trong văn học nghệ thuật và cả khoa học kĩ thuật, chính trị xã hôi vì cuộc sống chưa sẵn sàng chấp nhận!
Khi đọc cuốn ” Những kiến trúc sư bạn tôi” của Trần trọng Chi, tôi bắt gặp những ngôi nhà kì dị đến lạ lùng: Một bảo tàng nghệ thuật của Braxin là khối tam giác dựng ngươc, rồi bắt gặp căn nhà như con ốc khổng lồ, rồi sân vận động tổ chim ở Trung Quốc, nhà hát cánh buồm ở Otraylia, quảng trường Thời đại ở Meo Bần (Úc) trông xa cái vỏ ngoài như một đống bìa cứng vứt bỏ ở bãi rác..rồi gần nhất là căn nhà ma ở Đà Lạt ( mà trước đó là căn nhà trăm mái bị chính quyền Đà Lạt dẹp bỏ bằng cưỡng chế)..Những sự thay đổi đó nó làm cho nhịp điệu thành phố trở nên chuyển động, không chết cứng trong một phong cách kiến trúc.
Là người đọc sách, tôi luôn tiếp cận cái mới qua sách vở, nhưng rồi chỉ hơn một tuần rong ruổi trên đất Úc ngắm nhìn một số kiến trúc mới dần nhận ra là mình vẫn là kẻ còn nhiều bảo thủ, và thấy ngay sự tai hại của thói quen bảo thủ lớn như thế nào. Mới hận ra cuộc sống chẳng có cái gì bất biến.
Bất chợt nhớ lại câu nói của một nhà phê bình nghệ thuật mà tôi trót không nhớ tên, rằng: Văn học nghệ thuật là tiếng nói của thời đại, là tiếng nói từ cõi lòng nó, nên không có chuyện tiến bộ hay lạc hậu. Kiến trúc cũng vậy, nó chỉ đáp ứng yêu cầu của thời đại mà thôi,
Không chịu thay đổi khi đã già cỗi, thì đó thực chất là đã chết mà chưa chôn thôi. Văn học nghệ thuật, khoa học kĩ thuật và chính trị xã hội đều thế cả, về sự phát triển đó là quy luật tự nhiên, đều có mẫu số chung rất biện chứng, chẳng ai chống lại được.Cố giữ chỉ mang tiếng xấu và nhận lấy bi kịch khi bị quy luật cán bỏ!
Đi một ngày đàng, học một sàng khôn. Tôi mà không đi, không ngắm nhìn thế giới và nghĩ về những điều nhìn thấy thì mình cũng sẽ là vật cản trên hành trình nhân loại. Học thì biết rồi , nhưng chỉ đến khi nhìn thấy mới nhận ra thực sự thấu đáo. Học vẫn chỉ là những lý thuyết khô cứng! 24/3/2016