Chuyện năm xưa
Chú ruột tôi được học hành có kiến thức, còn bố tôi không được học.
Hai anh em mà khác nhau một trời một vực. Em thì nhẹ nhàng nho nhã chữ nghĩa cẩn trọng bao nhiêu thì bố tôi lại bô lô ba la chém to kho mặn, tuyền cái giọng bình dân có lúc thành lỗ mãng.
Chú là thày lang có nghề xem mạch bốc thuốc. Ở quê thì chú là đẳng cấp khác, có học chữ nho, nói vắn tắt thì ít nhiều có thể gọi là trí thức ở làng.Chú cẩn trọng nhẹ nhàng trong ăn nói , chữ nghĩa chọn chành cẩn thận. Ví dụ chú bảo phân là “phẩn” như cốt để tránh xa mùi hôi của loại chất thải đặc biệt.
Bố tôi là dân cày ruộng,nghĩ ít nhưng nói nhiều. Bị caí bệnh hay nói do thói quen luôn mồm giục trâu cày, còn đã nói thì cái gì cũng thẳng tưng.
Người nho nhã như chú tôi thường kiệm lời vì biết lời nói là quí, cần thận trọng nhường nhịn và ít thích tranh luận. Khi chú nói là muốn người ta chỉ nghe thôi chứ không cãi. Con bệnh mà cãi thày thuốc ư, làm gì có chuyện ngược đời ấy. Người thì bảo tư chất hơn người ấy chỉ có ở nhà giáo và thày thuốc là do kiến thức dồi dào. Người đọc sách nó khác người thường ở chỗ ấy.
Một hôm thấy hai ông ngồi trà thuốc tranh luận, bố tôi bảo: thế chú gọi “phẩn” thì cứt có sạch hơn không, thơm hơn không? Bố nói hơi sỗ, chỉ thấy chú nín lặng không cãi, bố lại tiếp: Đấy chú thấy chưa, nói năng tránh trớ là gì cho mệt, tôi là tôi cứ gọi đúng tên của nó, mùi của nó” thối”,chứ không nói “ nặng mùi”gì ráo…
Bố tôi lấy nê đưa thêm loạt ví dụ nữa, một bên chữ nghĩa, một bên bình dân, Bố bảo thế này “ xin nói chân thành” thì sao không là “ xin nói toạc móng heo” có ngon hơn không, cứ chân với cẳng làm gì rách việc.
Không có thắng thua vì chú tôi chỉ ừ hữ không thừa nhận cũng không phản đối. Còn bố thấy thế thì ra sức cán lướt, lấy số đông ví dụ để áp đảo. Không biết có phải là thói quen của phía kiến thức lỗ mỗ thiếu tự tin nên hay nói nhiều. Định lấy số lượng thay cho chất lượng vậy chăng?
Những cuộc trò chuyện ấy của bố với chú, tháng xả ra đôi ba kì, kéo dài nhiều năm. Cũng là do thôn quê lúc ấy vắng, nhiều thời gian rỗi rãi. Tôi còn nhớ hai ông dù nói chuyện gì rồi cũng quay về chuyện chữ nghĩa bình dân hay bác học. Giống như bây giờ quán nước vỉa hè, ban đầu là chuyện làm ăn nhăng nhít nhưng rồi chỉ một lúc là quay sang chuyện chính trị trong nước và quốc tế, chém gió ầm ầm. Mặc dù ai cũng biết trong số họ chẳng ai làm chính trị cả.
Giống như quán nước, những cuộc chuyện trò của bố và chú thường kết thúc trong hòa bình
Hai ông giờ khuất núi cả. Chả biết ở thế giới bên kia còn tiếp tục tranh luận những chuyện tương tự ấy không.
15/5/2013