Doduc
1* Con cái là của để dành, cho nên các cụ ta xưa bảo: Mỗi con mỗi của ai từ. Ước mong đông đàn dài lũ đã có tự ngàn xưa.
– Con cái là cái nợ đời, đó là tiếng kêu của những bà mẹ vất vả nuôi con mà rồi con cái hư hỏng bất hiếu, sa vào trộm cắp, gây tội ác và nhúng tay vào các tệ nạn ma túy, ăn chơi đàng điếm.
– Con cái là cái nợ đồng lần, thế hệ nọ nối tiếp thế hệ kia, món nợ không thể trả hết bao giờ.
– Hoặc đơn giản hơn: con cái để nối dòng dõi cho ngọn lửa nguồn không bao giờ tắt. Bởi vậy không sinh con và nhất là không sinh con trai là bất hiếu, trước nhất với cha mẹ, sau là dòng tộc. Xét như thế thì trên thế giới này có bao nhiêu kẻ bất hiếu. Bất hiếu chủ động và bất hiếu bất khả kháng khi bị vô sinh.
– Hiện đại hơn, con cái là tương lai của chúng ta, do đó mà có chuyện hy sinh đời bố., củng cố đời con, cái này rơi vào thời hiện đại, trước nhất là quan chức sau đến người dân.
Đó là những nhận định giá trị về con cái.
2* xem kĩ từng nhận định trên thấy nhận định nào cũng có cái lí của nó. Những nhận định trên mỗi thời mỗi khác, nó dịch chuyển theo thời gian, theo những biến đổi xã hội, là bức tranh trung thành nhất nằm ngoài sự phán quyết chủ quan của bất cứ ai. Cũng như các giá trị trung hiếu tiết nghĩa mỗi thời giải thích một khác, theo những nhận thức và quan niệm tiện nhất cho mỗi cá nhân. Vì những nhận định trên thường kèm theo những vụ lợi trong suy nghĩ của người đương thòi và vị thế của họ, hoàn cảnh của họ. Cũng có khi là của một giai cấp vì quyền lợi của giai cấp đó.
3* Nên mọi nhận định cũng chỉ là tương đối, đúng với người này, lại không đúng với người khác, đúng với thời này lại không đúng với thời khác.
Con cái nằm trong hạt nhân nhỏ bé nhất của xã hội là một gia đình mà còn phức tạp thế khi nhận định về giá trị, huống hồ xã hội rộng lớn với trăm điều lo âu để tồn tại thì sự muốn thống nhất về nhận định tất cả mọi điều khác đâu phải chuyện một sớm một chiều. Nên xã hội luôn là một chốn lao xao. Con người luôn phải sống trong cái lao xao ấy, có người bằng lòng, có người bức bối . Bởi thế mà đạo Phật mới cho lời khuyên giống như một nhận định tổng quát là ” Sống gửi thác về”.
Nhưng ngay cả nhân định đó, lời khuyên đó nếu đem ra mà bàn rồi cũng không dễ thống nhất, rồi nó cũng lắm chuyện như những nhận định về con cái, bởi cuộc đời là chốn lao xao..
30/1/2010